-
1 тармаклы
прил.1)а) ве́твью, ветвя́ми, име́ющий ( много) ветве́й (отраслей, направлений, лучей и т. п.)б) име́ющий определённое коли́чество ветве́й (отраслей, лучей и т. п.)биш тармаклы — с пятью́ ответвле́ниями
2) ветви́стый; разви́листый, разви́льчатый; разве́систыйбик тармаклы агач — си́льно ветви́стое де́рево (разве́систое)
тармаклыгөл — разви́листые цветы́ (в знач. декорати́вные расте́ния)
• -
2 тармаклы-тармаклы
прил.; см. тармак-тармак -
3 тармаклы бодай
с.-х. ветви́стая пшени́ца -
4 тармаклы
пр1. ветвистый, развилистый2. кустистый (о ржи)3. отраслевой -
5 тармаклы
прил. 1) ветвистый, разветвлённый, развилистый 2) кустистый (о ржи) 3) отраслевой (об управлении) ▪ tarmaqlı boday ветвистая пшеница -
6 киң тармаклы
1) разве́систый ( клён)киң тармаклы юллар челтәре — разветвлённая сеть доро́г
-
7 киң
1. прил.1)а) широ́кий; разг.; народно-поэт.; ласк. широ́конький (мост, ров, проспект, пояс)киң булып күренү — каза́ться широ́ким
артык киң — сли́шком (чересчу́р) широ́кий
буйга кыска, ләкин киң җилкәле — ро́стом невысо́к, но широ́к в плеча́х
б) широ́кий, просто́рный; свобо́дный, мешкова́тый; широче́нный (об оде́жде)киң күлмәктән йөрү — ходи́ть в просто́рном пла́тье
в) широ́кий, обши́рный, просто́рный (проспект, кабинет и т. п.)г) широ́кий, бескра́йний, необозри́мый, приво́льный (край, массив и т. п.)киң колхоз кырлары — обши́рные колхо́зные поля́
д) перен. широ́кий, обши́рный, большо́йкиң мөмкинлекләр ачылу — откры́тие больши́х возмо́жностей
киң кунакчыллык — широ́кое (раду́шное) гостеприи́мство
киң тормыш белән яшәү — жить широ́кой жи́знью
киң мәгънәдә куллану — употребля́ть в широ́ком значе́нии ( слово)
е) перен. широ́кий, ма́ссовый (круг, зритель и т. п.)киң куллану товарлары — това́ры ма́ссового потребле́ния
киң яңгыраш алу — получи́ть широ́кую огла́ску
киң халык катлавы — широ́кие слои́ населе́ния
ж) широ́кий, разма́шистыйкиң адымлы йөреш — широ́кая (разма́шистая) похо́дка
киң колач белән йөзү — плыть разма́шистыми взма́хами
з) широ́кий, окла́дистый ( о бороде)и) широ́кий, обши́рный ( о голосе)киң тавышлы җырчы — певе́ц с го́лосом широ́кого диапазо́на
2) в сочет. со словами с конечным -лы с широ́ким, широко́-киң йөзле — с широ́ким лицо́м; широколи́цый
киң төпле — с широ́ким дном; широкодо́нный
киң белемле — с обши́рными (разносторо́нними) зна́ниями; широкообразо́ванный
3) расши́ренный, развёрнутыйкиң аңлатма бирү — дать расши́ренное (развёрнутое) объясне́ние (толкова́ние)
2. нареч.киң һөҗүм — развёрнутое наступле́ние
1) в разн. знач. широко́ (раскрыть, использовать, употреблять что-л.)ярышны киң җәелдерү — широко́ разверну́ть соревнова́ние
киң таралу — широко́ распространя́ться
язгы ташу бик киң җәелде — весе́ннее полово́дье разлило́сь о́чень широко́
2) широко́, обши́рно (охватывать, освещать какую-л. тему)киң җәлеп итү — широко́ привле́чь (кого, что-л.)
киң фикер йөртү — мы́слить широко́
•- киң алымлы
- киң аралы
- киң колеялы
- киң арт санлы
- киң битле
- киң йөзле
- киң чырайлы
- киң борынлы
- киң борынлы үрдәк
- киң габаритлы
- киң иңсәле
- киң кулбашлы
- киң җилкәле
- киң итеп
- киң канатлы
- киң катлам
- киң күкрәкле
- киң кырыйлы
- киң маңгайлы
- киң рәтле
- киң сакаллы
- киң сөякле
- киң сузыклар
- киң сулы
- киң тармаклы
- киң тасмалы
- киң форматлы
- киң чабулы
- киң экранлы
- киң янбашлы
- киң яңаклы
- киң яфраклы••киң бер сулыш алу — вздохну́ть свобо́дно
киң итеп — подро́бно, обши́рно (расска́зывать)
киң колач — широ́кий разма́х, широ́кое разви́тие
киң колач алу (җәю) — разверну́ться во всю ширь
киң куллы — зажи́точный; отзы́вчивый, ще́дрый
киң фронт белән (буенча) — по широ́кому фро́нту
- киң колачлылыккиң яшәү — жить в доста́тке (зажи́точно)
- киң күңел
- киң күңелле -
8 куак
1. сущ.куст; куста́рниккарлыган куагы — куст сморо́дины
тармаклы куак — раски́дистый куст
2. прил.чикләвек куагы — оре́ховый куста́рник, оре́шник
куста́рниковыйкуак үсемлекләр (агачлар) — куста́рниковые расте́ния (дере́вья); куста́рниковые (сущ.)
-
9 күп
1. нареч.1) мно́го, оби́льно, значи́тельно, намно́го, изря́днобик күп — о́чень мно́го
күпкә калыша — намно́го уступа́ет (отстаёт)
күп белгән (сөйләгән) күп ялгышыр — (погов.) кто мно́го зна́ет (говори́т), тот мно́го ошиба́ется
күбе зарар, азы таман — (погов.) мно́го - во вред, ма́ло - са́мый раз
күп бел дә, аз сөйлә — (погов.) знай мно́го, а говори́ ма́ло
күп йөргән күп белер — (посл.) не тот мно́го зна́ет, кто мно́го жил, а тот, кто мно́го стра́нствовал
күп сулар акты — (погов.) мно́го воды́ утекло́
күп яшәлгән, күп күрелгән — (погов.) мно́го прожи́то, мно́го ви́дано
күпне белсәң, тиз картаерсың — (погов.) мно́го бу́дешь знать - ско́ро соста́ришься
төтене күп, ялкыны аз — (погов.) зво́ну мно́го, да то́лку ма́ло (букв. ды́му мно́го, пла́мени ма́ло)
2) при сравн. ст. прил. намно́го, значи́тельнокүп(кә) яхшырак — значи́тельно лу́чше
күп(кә) төгәл — намно́го точне́е
3) до́лго, до́лгое вре́мякүп уйлау — до́лго ду́мать
күп көтү — до́лго ждать, зажда́ться
4) мно́го-в сочет. со слова́ми на -лы, -ле, -лыккүп аллалык — многобо́жие
күп балалы — многоде́тный
күп баскычлы — многоступе́нчатый
күп иҗекле — многосло́жный
күп квартиралы — многокварти́рный
күп километрлы — многокилометро́вый
күп милләтле — многонациона́льный
күп сулы — многово́дный
күп тармаклы — многоотраслево́й
күп томлы — многото́мный
күп чүмечле — тех. многоковшо́вый
5) в знач. сущ.; мн. ч. күпләр мно́гие; не́которые, мно́жество2. прил.күпләр шулай уйлый — мно́гие так ду́мают
1) оби́льный, большо́й, значи́тельныйкүп уңыш алу — получи́ть оби́льный (большо́й) урожа́й
күп ярдәм күрсәтү — оказа́ть значи́тельную по́мощь
2) мно́гий, многочи́сленныйкүп сораулар җавапсыз калдырыла — мно́гие вопро́сы оставля́ются без отве́та
урыннардан күп хатлар килә — поступа́ют многочи́сленные пи́сьма с мест
3) до́лгий, мно́гокүп еллар — до́лгие го́ды
күп мәгънәлелек — многозна́чность
күп нокта — лингв. многото́чие
•- күп сүзлелек
- күп тапкыр
- күп төрле
- күп төрлелек
- күп урынлы••күп вакыт (чак) — ча́сто
күп дигәндә (булса) — са́мое бо́льшее; ма́ксимум
күп күргән — мно́го перенёсший, мно́го повида́вший; быва́лый
күп чәйнәлгән — изби́тый ( о выражении)
күп элек — задо́лго
-
10 чатлы
прил.; диал.раздвоённый, разви́листый; см. тж. тармаклычатлы таяк — разви́льчатая па́лка
өч чатлы чыбыркы — кнут из трёх плете́й
өч чатлы сәнәк — ви́лы-трёхро́жки; ви́лы-тройча́тки
-
11 шәмдәл
сущ.; уст.; = шәндалподсве́чник, све́чникбиш тармаклы шәмдәл — пятисве́чник
түгәрәк шәмдәл — кру́глый све́чник
шәмнең яме шәмдәл белән — (погов.) све́чи краси́вы, когда́ краси́в подсве́чник
-
12 шомбия
сущ.; бот.зарази́хаак шомбия — бе́лая зарази́ха
тармаклы шомбия — ветви́стая зарази́ха
ком шомбиясе — песча́ная зарази́ха
См. также в других словарях:
Бергамакская волость — Страна … Википедия
чатлы-ботлы — с. 1. Тармаклы, тармакланып үскән, тармаклы тармаклы; ботаклы 2. күч. Кимчелекле, җитешсез, начар … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
чатлы-чатлы — с. 1. Тармаклы, тармакланып үскән, тармаклы тармаклы; ботаклы 2. күч. Кимчелекле, җитешсез, начар … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
Тарский округ — Страна СССР … Википедия
Тарский уезд — Герб уездного центра Герб губернии … Википедия
дельта — I. Елга тамагында утырмалардан барлыкка килгән һәм күп санлы су тармаклары белән ергаланып беткән урын; елганың күп тармаклы тамагы. II. ДЕЛЬТА – Грек алфавитындагы дүртенче хәреф. ДЕЛЬТА НУРЛАР – Корылган атом кисәкчекләре матдә аша үткәндә… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
катлаулы — (КАТЛАУЛАНУ) (КАТЛАУЛЫК) (КАТЛАУЛЫЛЫК) (КАТЛАУСЫЗ) – 1. Катланган, бөкләнгән 2. Аерым катлаулардан, катламнардан торган 3. Формасы, төзелеше белән бик четерекле; аерым кисәкләре күп булган, хикмәтле 4. күч. Күп аерым өлешләрдән, юнәлешләрдән,… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
пәри — миф. 1. Җеннәрнең матур, гүзәл төрләреннән бер вәкиле пәри кызы 2. Кешене аздырып, ялгыш юлга кертә торган кара көч, җен 3. Җиңелчә әрләү сүзе булып кулланыла яки тиргәү сүзләренә кушып әйтелә 4. с. Берәр нәрсәгә, күренешкә, эшкә чиктән тыш… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
поши — МЫШЫЙ диал. – Боланнар семь. күшәүче эре хайван (иркәкләрнең мөгезләре киң көрәк сыман, тармаклы була) … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
тармак — (ТАРМАКЛАНУ) (ТАРМАКЛАУ) (ТАРМАКЛЫ) – 1. Үсемлекләрнең бер сабактан, бер төптән аерылып киткән өске яки тамыр өлешләре 2. күч. Бер төп өлештән аерылып чыгып торган яки аерымланып киткән һәртөрле бериш озынча әйберләр тур. 3. күч. сир. Аерым токым … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
учар — с. Тармаклы; җәелеп, тармакланып үскән учар мөгезле поши … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
